اختلالات شایع دهان در سالمندان
اختلالات شایع دهان در سالمندان
افراد سالمند در معرض خطر بیماری های مزمن دهان از جمله عفونت لثه و سایر بیماریها می باشند. بهمین دلیل رعایت بهداشت دهان و دندان برای این افراد به شدت مهم می باشد. همانگونه که می دانید بسیاری از بیماریهای دهان ودندان بر سلامت سایر ارگانهای بدن تاثیرات بسزایی دارند. بهمین دلیل در این مطلب قصد داریم به بررسی اختلالات شایع دهان در سالمندان بپردازیم.
اختلالات شایع دهان در سالمندان
از جمله بیماریها در سالمندان میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
مانند پوسیدگی دندان، پریودنتیت، افتادگی دندان، سرطان دهان، ضایعات مخاطی خوش‌خیم. سایراختلالات شایع در این جمعیت شامل خشکی دهان، کاندیدیازدهان که ممکن است به کاندیدیاز حاد یا غشای کاذب – برفک منجر شود، استوماتیت دندان مصنوعی یا شیلیت آنگولارهستند.
خشکی دهان ناشی از بیماری زمینه‌ای یا مصرف دارو ممکن است با استفاده از داروهای جایگزین بزاق درمان گردند. پزشکان مراقبت اولیه می‌توانند با ارزیابی خطر، شناسایی تغییرات طبیعی ناشی از پیری در برابر تغییرات غیرطبیعی، انجام معاینه متمرکز بر دهان و ارجاع بیماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، به بیماران سالمند در حفظ مناسب سلامت دهان کمک نمایند. بیماران مبتلا به اختلالات طبی ناتوان کننده مزمن مانند آرتریت، ناتوانی عصبی، ممکن است از ابزارهای کمکی سلامت دهان مانند مسواک‌های الکتریکی، مسواک‌های دستی با دسته‌های پهن و ابزارهای نگهدارنده نخ دندان بهره ببرند.
معاینه مرتب
بهداشت نامناسب دهان اغلب با وضعیت اقتصادی نامطلوب، فقدان بیمه جهت بیماریهای دندانی، زمین‌گیر شدن یا قرار داشتن در خانه سالمندان و وجود ناتوانی‌های فیزیکی مانند آرتریت و ناتوانی عصبی که مانع از یک بهداشت دهانی خوب می‌گردند همراهی دارند. با توجه به آن که به نظر می‌رسد بیماران سالمند پزشکان را بیش از یک دندان‌پزشک ملاقات می‌کنند پزشکان مراقبت اولیه جهت بهبود سلامت دهان در این جمعیت با ارزیابی خطر برای سلامت دهان، شناسایی و درمان اختلالات دهانی شایع و ارجاع بیماران به دندان‌پزشک در صورت لزوم، موقعیت مناسبی دارند.
ارزیابی سلامت دهان
یک فهرست ارزیابی خلاصه شده شرح حال که بیماران ممکن است خارج از مطب پزشک یا در منزل آن را تکمیل نمایند می‌تواند به پزشکان در ارزیابی خطر سلامت دهان کمک کنند. همچنین روش‌های غربالگری وجود دارند که می‌توانند توسط افراد غیرکارشناس در زمینه بیماریهای دندان در یک مرکز نگهداری سالمندان به کار گرفته شوند.
یک روش ساده، معتبر و قابل اعتماد غربالگری دندانی می‌باشد. تنها مواد مورد نیاز جهت ارزیابی شامل چراغ قلمی و دستکش هستند. هشت بخش سلامت دهان به صورت سالم، تغییر یافته یا ناسالم دسته‌بندی شده‌اند تا در تعیین مراحل بعدی مراقبت بیمار کمک کننده باشند.
تغییرات دهان ناشی از افزایش سن
همراه با افزایش سن، شکل و ساختار دندان‌ها به تغییر تمایل پیدا می‌کنند. زردشدگی یا تیره‌تر شدن دندان‌ها به علت تغییر در ضخامت و ترکیب بافت عاج زیرین و پوشش آن که مینای دندان است رخ می‌دهد. سایش‌ها و فرسایش‌ها نیز می‌توانند در تغییرات رخ داده در شکل دندان‌ها دخالت داشته باشند. شمار عروق خونی که وارد دندان می‌شوند و نیز مینای دندان کاهش می‌یابد که منجر به کاهش حساسیت می‌گردد.
به دنبال کاهش حساسیت به محرک‌های محیطی، پاسخ به ایجاد پوسیدگی یا تروما ممکن است کاهش یابد. ساروج یعنی ماده پوشاننده سطح ریشه دندان به تدریج ضخیم می‌گردد. به گونه‌ای که پهنای کلی تقریبا همیشه بین سنین ۷۵-۱۰ سالگی ۳ برابر می‌شود. به علت آن که ساروج ماده‌ای قویا آلی است، مقاومت کمتری به عوامل محیطی مانند شکر، اسیدهای موجود در نوشیدنی‌های سبک، و سیگار که می‌تواند اثر خشک کننده داشته باشد دارد.
تغییرات ناشی از افزایش سن
تغییرات ناشی از افزایش سن در مخاط دهان و رژیم غذایی یا کمبودهای هورمونی منجر به کاهش کراتین‌دار شدن، خشکی و نازک شدگی ساختارهای اپی‌تلیومی می‌گردند. به علاوه پهنا و محتوای فیبری لیگامان دوردندانی که بخشی از ساختار اتصال دور دندانی است با افزایش سن کاهش می‌یابد. پسرفت لثه یک اختلال شایع دیگر در افراد سالمند است ولی تغییرات دهانی طبیعی وابسته به سن در نظر گرفته نمی‌شود. پسرفت لثه سبب نمایان شدن ساروج می‌گردد که ممکن است زمینه‌ساز پوسیدگی ریشه دندان گردد.
